Tussen utopie en ineenstorting: Navigeren door de onzekere toekomst van AI

In een recent blogbericht schetste OpenAI CEO Sam Altman een visie op de nabije toekomst waarin AI op een stille en welwillende manier het menselijk leven transformeert. Volgens Altman zal er geen scherpe breuk zijn, maar een geleidelijke, bijna onmerkbare stijging naar overvloed. Intelligentie zal net zo toegankelijk worden als elektriciteit. Robots zullen in 2027 nuttige taken in de echte wereld uitvoeren. Wetenschappelijke ontdekkingen zullen versnellen. En de mensheid, als deze goed wordt begeleid door zorgvuldige governance en goede bedoelingen, zal bloeien.

Het is een overtuigende visie: kalm, technocratisch en doordrenkt met optimisme. Maar het roept ook diepere vragen op. Door welke wereld moeten we heen om daar te komen? Wie profiteert en wanneer? En wat blijft er onbenoembaar in deze soepele boog van vooruitgang?

De donkere kant van AI

Sciencefictionauteur William Gibson biedt een donkerder scenario. In zijn roman De Perifere wordt de schitterende technologie van de toekomst voorafgegaan door iets dat 'de jackpot' wordt genoemd — een langzame cascade van klimaatrampen, pandemieën, economische ineenstorting en massale sterfte. Technologie vooruitgang, maar alleen nadat de samenleving is gebroken. De vraag die hij stelt, is niet of er vooruitgang plaatsvindt, maar of de beschaving in het proces floreert.

Er is een argument dat AI kan helpen de soorten rampen te voorkomen die in De Perifere worden voorzien. Of AI ons daadwerkelijk zal helpen om catastrofes te vermijden of ons simpelweg door deze heen zal begeleiden, blijft echter onzeker. Geloof in de toekomstige kracht van AI is geen garantie voor prestaties, en toenemende technologische mogelijkheden zijn geen noodlot.

De onzekere middenweg

Tussen de zachte singulariteit van Altman en de jackpot van Gibson ligt een onduidelijkere middenweg: een toekomst waarin AI echte voordelen oplevert, maar ook echte ontwrichting. Een toekomst waarin sommige gemeenschappen gedijen terwijl andere verzwakken, en waar ons vermogen om ons collectief aan te passen — niet alleen individueel of institutioneel — de bepalende variabele wordt.

De gevolgen van automatisering

Andere visies helpen de contouren van dit middengebied te schetsen. In de thriller Burn In wordt de samenleving overspoeld door automatisering voordat de instellingen er klaar voor zijn. Banen verdwijnen sneller dan mensen zich opnieuw kunnen opleiden, wat onrust en onderdrukking uitlokt. In dit verhaal verliest een succesvolle advocaat zijn positie aan een AI-agent, en wordt hij ongelukkig een online, oproepbare conciërge voor de rijken.

Onderzoekers van het AI-lab Anthropic hebben recentelijk dit thema herhaald: “We moeten verwachten dat witteboordenbanen binnen de komende vijf jaar worden geautomatiseerd.” Hoewel de oorzaken complex zijn, zijn er tekenen dat dit begint en dat de arbeidsmarkt een nieuwe structurele fase ingaat die minder stabiel, minder voorspelbaar en misschien minder centraal is voor hoe de samenleving betekenis en veiligheid verdeelt.

De kloof tussen rijk en arm

De film Elysium biedt een blunt metafoor van de rijken die ontsnappen naar orbitale toevluchtsoorden met geavanceerde technologieën, terwijl een vervuilde aarde hieronder worstelt met ongelijke rechten en toegang. Een paar jaar geleden vertelde een partner bij een durfkapitaalbedrijf in Silicon Valley me dat hij vreesde dat we op weg waren naar dit soort scenario, tenzij we de voordelen die door AI worden geproduceerd eerlijk verdelen. Deze speculatie over de toekomst van AI roept belangrijke vragen op over de sociale en economische gevolgen die ons te wachten staan.

Toekomstige uitdagingen en kansen

De toekomst van AI is dus niet alleen een vraag van technologische vooruitgang, maar ook van sociale verantwoordelijkheid. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de voordelen van AI breed worden gedeeld? Hoe kunnen we de negatieve effecten van automatisering op de arbeidsmarkt beperken? Het is cruciaal dat we niet alleen kijken naar wat technologie kan doen, maar ook naar wat we als samenleving willen dat technologie doet. De dialoog over AI moet zowel optimistisch als kritisch zijn en ruimte bieden voor diverse stemmen en perspectieven.

Conclusie: Een gezamenlijke aanpak

De weg naar een toekomst waarin AI een positieve kracht is voor de mensheid vereist een gezamenlijke aanpak. Het vraagt om betrokkenheid van beleidsmakers, bedrijven en het publiek. Alleen door samen te werken aan een inclusieve en eerlijke benadering van AI kunnen we de uitdagingen en kansen die voor ons liggen effectief aanpakken. De toekomst is nog niet geschreven, en onze keuzes vandaag zullen bepalen welke richting we opgaan.

Vertaald met ChatGPT gpt-4o-mini